انسان از همان اول چون به ضعف و ناتوانی خود در مقابل حوادث گوناگون پی برد، به سوی تشریک مساعی و تعاون حرکت کرد و نخستین هسته‌های آن در خانواده بین برادران رخ داد. کم‌کم در سطح وسیع‌تر بین پسر عموها و سپس بین افراد قبیله چنین قراردادهایی پا گرفت. اگرچه قرارداد مکتوبی در کار نبود و بر کاغذی ننوشتند که برادران یا پسر عمو با یکدیگر تعاون دارند، ولی نیاز به یکدیگر از یک سو و روابط خانوادگی و شرایط محیطی موجود در خانه از سوی دیگر، آنان را به این سمت سوق داد. این همکاری و همیاری، بیمه خانوادگی را به وجود آورد که در اصطلاح شرعی به آن ضمان عاقله می‌گویند؛ به این‌گونه که هر فرد، خود را هضم در قبیله‌ خود می‌دید و برای خود، وجود منحاز و مستقلی قائل نبود و از طرف دیگر، قبیله نیز عهده دار حمایت کامل از افراد زیر مجموعه‌ خود بود.

همین‌گونه رابطه، با صورت ضعیف‌تری بین دو قبیله‌ای که در یک مکان یا یک شرایط، زندگی را سپری می‌کردند، در مقابل قبایل دیگر که در شرایط دیگری زیست می‌کردند برقرار می‌شد. مثلاً قبایل «طائف» در مقابل قبایل «مکّه»، از یکدیگر حمایت می‌کرده‌اند، این گونه بیمه‌های خانوادگی در محیط‌های قبیله‌ای، مانند حجاز فراوان به چشم می‌خورده است، اما در جاهای دیگر که قبیله‌گرایی به این شدت و حدت نبود، طرز بیمه و حمایت نیز به صورت دیگری بوده است. مثلاً آنچه که از آثار و کتیبه‌های تخت جمشید به دست آمده از نوعی بیمه حکومتی برای کارگران دربار و سازندگان کاخ‌ها حکایت می‌کند.

به هر حال، اصل تعاون و یاری خویشان یا افراد جامعه یا پادشاهان و رعیت، امری همیشگی و دائمی بوده است. ولی نوع آن تعاون در شرایط مختلف زمانی و مکانی تفاوت داشته و در طول زمان دستخوش تغییر و تحول گردیده است. همان‌گونه که در پول، تغییر و تحول رخ داده است و مثلاً در اول، معاملات پایاپای بوده، بعداً برخی از اجناس؛ نظیر گندم، نمک و... به عنوان ثمن قرار می‌گرفته تا کم‌کم نوبت به طلا و نقره رسید تا بالأخره در عصر ما همه‌ آن‌ها از رده خارج شد و کاغذهای اعتباری به نام اسکناس یا کارت‌های اعتباری جای آن‌ها را گرفته است، در چگونگی و نوع تعاون افراد و جوامع نیز همین‌گونه تغییرات رخ داده است.