در قرآن از غرامت نفس و آسیبی که از ناحیه غیر به مجنی الیه وارد می‌شود، به «دیه» تعبیر شده و فرموده است:

(وَ مَا کَانَ لِمُؤْمِنٍ أَنْ يَقْتُلَ مُؤْمِناً إِلاَّ خَطَأً وَ مَنْ قَتَلَ مُؤْمِناً خَطَأً فَتَحْرِيرُ رَقَبَةٍ مُؤْمِنَةٍ وَ دِيَةٌ مُسَلَّمَةٌ إِلَى أَهْلِهِ إِلاَّ أَنْ يَصَّدَّقُوا) (نساء (4): 92)؛ هيچ مؤمنی حق ندارد مؤمن دیگری را بکشد جز به خطا و هر كس مؤمنى را به خطا بکشد، باید بنده مؤمنی را آزاد و به خانواده او دیه پرداخت کند، مگر اين‌که خانواده مقتول گذشت کنند.

در قتل خطایی، قاتل محکوم به پرداخت دیه‌ به خانواده مقتول است، مگر این‌که آنها به چیزی غیر از دیه رضایت دهند یا به‌طور کلی عفو نمایند. آیه به مقدار دیه اشاره ندارد. در فقه مقدار دیه نفس و اعضا بر اساس روایات تعیین شده است.

در گذشته موضوع دیه هم‌چون بسیاری دیگر از موضوعات مطرح در قرآن، روایات و فقه مورد مناقشه نبود، اما در این زمان با تحول در جامعه و تغيير نظام باديه‌‌نشيني و ظهور جوامع مدرن شهري و ورود بشر به عرصه صنايع گوناگون، باور افراد، نسبت به جايگاه انسان تغيير کرده است. در این زمینه دیه نیز از جهات مختلف مورد پرسش واقع شده که آیا صد شتر ديه‌ بهای جان اوست بر چه اساسی این تعداد تعیین شده و آیا ثابت است یا متغیر و تابع شرایط زمان و مکان؟

این مقاله پس از ذکر مقدماتی به موضوع ثابت یا متغیر بودن دیه می‌پردازد.