یکی از سنت‌های دوران جاهلیت که توسط اسلام امضا شد، سنت آن‌ها مبنی بر حرمت‌نگه‌داشتن چهار ماه «ذی القعده»، «ذی‌الحجـه»، «محرم» و «رجب» است که پیش از اسلام جریان داشت. عرب در دوران جاهلی، در این چهار ماه جنگ و خونریزی و غارت را بر خود حرام کرده بود[1] و برابر برخی آیات و روایات، در اسلام نیز پذیرفته شده است؛ چنان‌که خداوند می‌فرماید:

(إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِي کِتَابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُم )(توبه (9): 36)؛ در حقیقت، شماره ماه‌ها نزد خدا، از روزی که آسمان‌ها و زمین را آفرید، در کتاب خدا دوازده ماه است؛ از این دوازده ماه، چهار ماه حرام است.

از آنجا که هدف غایی اسلام، تهذیب نفس انسان و ارتقای معنوی اوست، هر وضع و سنتی را در این راستا تأیید می‌کند. بنابراین، با پذیرفتن حرمت چهار ماه مذکور، در واقع خواسته است افراد را در یک سوم سال از فکر و تصمیم به ارتکاب برخی اعمال، دور سازد که به ضرر انسان است و جنبه حیوانیت او را قوت می‌بخشد و او را از رسیدن به اهداف متعالی باز می‌دارد.

ازاین‌رو، دیه را در ماه‌های حرام افزایش داد تا به این وسیله انسان‌ها را از برخی رفتارها و عادات ناپسندشان جدا سازد. پذیرش این سنت به دید عقل، امری نیکو (حسن) است؛ چنان‌که هم اکنون نیز بشر برخی از روزها را به عناوینی معین می‌کند تا او را از ارتکاب برخی کارها بازدارد که به ضرر او است، یا به برخی کارها وادارد که به نفع اوست؛ مانند اعلام یک روز به عنوان هوای پاک یا روز طبیعت که از افراد خواسته می‌شود اتومبیل خود را بیرون نیاورند تا از آلودگی محیط زیست آنان کاسته شود و سلامت خودشان تضمین شود. این اراده زمانی می‌تواند جدی‌تر اعمال شود که جریمه‌ای هم برای کسانی که از آن تخلف می‌کنند، در نظر گرفته شود و البته این در مواردی می‌تواند صادق باشد که شخصی با علم و به قصد حرمت‌شکنی مرتکب جنایتی در ماه حرام شده باشد، اما اگر ناخواسته و نادانسته مرتکب جنایت شده است، توجه کیفر و جریمه به سوی او مشكل است.

-----------

[1]. احتمالاً این سنت ریشه در تعالیم پیامبران پیش از اسلام داشته است.